Тыя, што нас берагуць
Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК
Абярэгi ў традыцыйнай культуры беларусаў
(Працяг. Пачатак у нумарах за 18, 20 і 24 студзеня.) «Жывая» вада ў вясельным рытуале беларусаў Фiласофiя абрадаў беларускага народнага вяселля ў пэўнай ступенi ўвабрала ў сябе сутнасць абрадаў, якiя суправаджалi нараджэнне чалавека, а таксама таго часу, калi ён будзе стаяць перад парогам Вечнасцi. Толькi логiка i паслядоўнасць развiцця падзей мела адваротны накiрунак. Жанiх i Нявеста «памiралi» ў статусе хлопца i дзяўчыны (аб чым яскрава сведчылi песнi-галашэннi першага дня вяселля) i на працягу трох дзён «перанараджалiся» ў новае сацыяльнае становiшча, калi iх будуць называць мужам i жонкай. Таму зразумела, што развiтанне з дзяцiнствам i праходжанне публiчных выпрабаванняў на права прадаўжэння роду не магло абысцiся без жыццядайнай энергii «жывой» вады. Перад днём вянчання жанiх i нявеста павiнны былi памыцца ў лазнi: заўтра iх чакае «новае» (сямейнае) жыццё, а таму напярэдаднi неабходна «зняць»-змыць iнфармацыю аб дашлюбным жыццi. На Палессi святой вадой крапiлi жанiха i нявесту, калi яны пакiдалi родную хату. Калi маладыя адпраўлялiся да вянца, то паперад iх вялi да калодзежа i пад ногi вылiвалi вядро вады. Пазней гэты абрад крыху змянiўся — ваду пачалi вылiваць пад ногi першага каня ў вясельным поездзе, або пад колы першага аўтамабiля, у якiм будзе ехаць жанiх. Вядром вады перагароджвалi дарогу вясельнаму картэжу, калi ён вяртаўся дадому з-пад вянца. У некаторых рэгiёнах Беларусi, калi нявеста прыязджала да хаты свайго мужа, павiтаўшыся са свёкрам i свякрухай, яна павiнна была павiтацца з калодзежам i прынесцi яму падарунак-ахвяру (часцей за ўсё манету або невялiчкi кавалачак вясельнага каравая), а потым, з маўклiвага «дазволу» калодзежа прынесцi вядро вады, каб жыццё ў гэтай хаце прадоўжылася. «Мёртвая» вада «Мёртвай» вадой называлi тую, якую выкарыстоўвалi падчас надыходу смерцi, абмывання нябожчыка i падчас выканання розных рытуальных дзеянняў, звязаных з пахаваннем чалавека. Так, народная традыцыя забараняла карыстацца той вадой, якая знаходзiлася ў хаце ў момант смерцi чалавека, яе тут жа вылiвалi ў двор, а вядро цi iншы посуд трэба было перавярнуць. Асаблiва небяспечнай у энергетычным плане (магла нанесцi вялiкую шкоду здароўю чалавека, хатняй жывёлы i нават пасевам) лiчылi ваду, якой абмывалi нябожчыка. I гэта меркаванне было зусiм не беспадстаўным: вада забiрала на сябе ўсю iнфармацыю, якую назапашваў чалавек на працягу свайго жыцця, уключаючы i сам момант смерцi. Таму яе старалiся вылiць туды, дзе нiколi не будзе хадзiць чалавек, хатняя жывёла. У некаторых выпадках для такой вады выкопвалi спецыяльную яму. (Працяг будзе.)
Чтобы разместить новость на сайте или в блоге скопируйте код:
На вашем ресурсе это будет выглядеть так
Абярэгi ў традыцыйнай культуры беларусаў
|
|