Нармальнае жыццё — не толькi ў аграгарадку

Источник материала:

Сялец i школа

Вёска Сялец калiсьцi была цэнтрам калгаса «Бальшавiк», а потым страцiла статус цэтральнай сядзiбы гаспадаркi — калгас быў далучаны да больш моцнага СВК «Аўсянка». Цяпер яна лiчыцца аддаленай вёскай, бо знаходзiцца ў 15 кiламетрах ад цэнтра гаспадаркi, лiчы — на яе ўскраiне.

Калгаснiкi з Сяльца сталi брыгадай, а сама вёска пакуль не мае перспектывы стаць аграгарадком. Тым не менш сёння ў Сяльцы жыве 250 чалавек, i 130 з iх — працаздольнага ўзросту.

Цэнтр сацыяльнага жыцця — базавая школа, у якой цяпер навучаецца больш за паўсотню дзяцей з Сяльца i навакольных вёсак. Акуратны будынак, дагледжаны двор. У школе ўтульныя пакоi, ёсць сучасны камп’ютарны клас, невялiкi зiмовы сад.

Клуба ў Сяльцы няма, i таму школьная спартыўная зала стала месцам правядзення агульнавясковых мерапрыемстваў. Сходы, сустрэчы, канцэрты, вечарыны адпачынку i некалькi разоў на тыдзень — спартыўныя гульнi. Асаблiвай папулярнасцю ў Сяльцы карыстаецца валейбол. Гуляюць у асноўным узiмку, калi менш працы ў сельскай гаспадарцы.

— Школу ў Сяльцы мы захавалi, хоць там i вучыцца няштмат дзяцей, — каменцiруе намеснiк старшынi Горацкага райвыканкама Наталля Карнеева. — Гэта дорага для бюджэту, але ж школа — культурны цэнтр вёскi. Мы спрабуем стварыць нармальныя ўмовы, каб людзi не былi абдзеленымi.

Асвятленне, водаправод, асфальтаваныя дарогi — гэта ўсё перавагi Сяльца. Крама на працягу тыдня гатова выканаць любыя заказы вяскоўцаў: як гаворыцца, былi б толькi грошы. Непадалёк ад крамы — недабудаваны будынак — гэта былая калгасная сталоўка, якая цяпер стане вясковым клубам разам з комплексным прыёмным пунктам i фiлiялам пошты. Жыхарам Сяльца хацелася б, каб можна было на месцы здаць бытавыя рэчы ў рамонт i наведаць цырульню. У вёсцы жыве цырульнiк, але ездзiць на працу ў цэнтр гаспадаркi. А вяскоўцам выбрацца туды, каб падправiць знешнi выгляд, — гэта ўжо надта смелы ўчынак, асаблiва для мужчын.

Хоць магчымасць паехаць заўсёды ёсць: тры рэйсы на тыдзень робiць аўтобус, штодня — прыватная маршрутка. Акрамя гэтага, па тэрыторыi ездзiць двойчы на дзень аўтобус гаспадаркi, якi падвозiць дзяцей у школу i дарослых на працу ды дадому.

Працоўныя месцы на перспектыву

Гадоў 10 таму ў Сяльцы аб’ядналi сельскую i школьную бiбліятэкi. Невялiкае памяшканне ў школе захоўвае 10 тысяч адзiнак фонду i карыстаецца папулярнасцю.

— Дзецi ў нас тут цiкавяцца кнiгамi, — усмiхаецца бiблiятэкарка Галiна Савельева. — Штодня да мяне бегаюць. А час ад часу, асбалiва калi прыходзяць новыя кнiжкi, настаўнiцы даводзiцца малых увогуле выправаджваць з бiблiятэкi, каб яны ўспомнiлi пра ўрокi.

Галiна ўжо 30 гадоў жыве ў Сяльцы пасля таго, як пайшла сюды замуж. Яна сабрала ўсю гiсторыю сваёй вёскi: i пра заможнага пана Пракаповiча, i пра ўсё яго маёнткi ў розных раёнах, якiя звалiся Сяльцамi, i пра тое, як патрабаваў пан добрай працы — калi знаходзiў пасля копкi бульбы хоць адзiн караняплод на полi, то не плацiў грошы. Былi калiсьцi ў Сяльцы i сыраварны, i крухмальны заводы, а цяпер засталася толькi адна жывёлагадоўчая ферма.

— На ферме не трэба шмат работнiкаў, — гаворыць Галiна. — Многiя ездзяць на працу ў цэнтр гаспадаркi, а iншыя дома сядзяць. Так што ў перспектыве нам вельмi хацелася б мець больш працоўных месцаў.

Дзецi бiблiятэкаркi закончылi Горацкую сельгасакадэмiю i працуюць па размеркаванню ў Магiлёўскай вобласцi. Калi б улады звярнулi ўвагу на вёску, можа, i вярнулася б моладзь дадому?..

Да цэнтра — 11 км

Вёска Пална — былы цэнтр калгаса «Запаветы Iльiча». Як i ў папярэднiм выпадку, гэта вёска стала часткай «Аўсянкi». Сёння тут жыве 220 чалавек, i больш за сотню з iх працуюць. У вёсцы ёсць ФАП, крама, мехдвор, жывёлагадоўчыя памяшканнi i бiблiятэка-клуб.

Яго загадчыца Тамара Леўкiна днямi абрана дэпутатам Горацкага раённага Савета. Яе гiсторыя падобная на лёс бiблiятэкаркi з Сяльца: таксама пайшла замуж у Палну, палюбiла вёску i людзей, якiя тут жывуць. Муж усё жыццё працуе ў гаспадарцы вадзiцелем, тут выраслi дзецi.

Канешне, калi цэнтр гаспадаркi ў 11 кiламетрах да вёскi, гэта на жыццё, хочаш-не хочаш, а ўплывае. Нават даведку атрымаць у сельсавеце цi ў праўленне завiтаць, патрэбен час. Але, па-фiласофску заўважаюць вяскоўцы, вяртання да ранейшага жыцця ўжо не будзе. Трэба прыстасоўвацца i спадзявацца на ўлады, якiя ў Горацкiм раёне iмкнуцца падтрымлiваць такiя вёскi, як Пална.

— Нашым людзям не так шмат трэба — заробак i адпачынак, — гаворыць дэпутат. — Заробак у гаспадарцы можна знайсцi, медыцына нас не крыўдзiць. На нас не забываюцца, як бы там нi было. I калi просьбы якiя маем — не адмаўляюць.

— Нам тут зрабiлi каналiзацыю, водаправод, — гаворыць Леўкiна. — Кожны, хто захацеў, правёў сабе гарачую ваду. Лазня ёсць ледзь не ў кожнага. Трэба толькi падрамантаваць дарогi. А дзецям зрабiць спартыўную пляцоўку i набыць тэнiсны стол, якi б мы паставiлi ў фае, каб хлопцам было чым пазабаўляцца доўгiмi зiмовымi вечарамi.

Модны танец брэйк-данс

37-гадовая Iрына Шыдлоўская мае адукацыю заатэхнiка, а працуе ў клубе. Яна — надзея цяперашняй загадчыцы, новае пакаленне. Калi выйшла замуж, разам з мужам выбралi дом у новым пасёлку з усiмi выгодамi i не шкадуюць, што засталiся. Гадуюць траiх дзяцей.

— Калi б цяпер для моладзi пабудавалi новае добрае жыллё, то людзi б нiкуды не паехалi, — гаворыць Iрына. — Напэўна, i мае дзецi застануцца, калi будуць жылплошча, праца, дастойны заробак. А пакуль мой муж з вышэйшай адукацыяй знайшоў сабе працу токара ў цэнтры гаспадаркi... Праўда, у нас у клубе ён — першы артыст!

У чысценькiм будынку клуба перш-наперш паказваюць два лiмонныя дрэвы, якiя ўпiраюцца ў столь. Адно з iх, ганарацца супрацоўнiцы, хутка зацвiце. На дошцы з фотаздымкамi — любiмыя святы. Дэфiцыту ў артыстах няма, вось толькi б яшчэ новыя канцэртныя касцюмы — мараць у Палне... Гаспадарка дапамагае клубу ў арганiзацыi святаў Купалля i Новага года, гэта ўжо падтрымка. А да наступнага свята — Дзень святога Валянцiна — ужо напiсаны сцэнарый, пачынаюцца рэпетыцыi.

Платныя паслугi клуб летась выканаў на 185 працэнтаў. Народ ходзiць танцаваць спраўна i плацiць за адзiн квiток 800 рублёў. Самы модны танец на дыскатэцы — не паверыце — брэйк-данс.

Гордасць палнянскага клуба — лялечны гурток. Там займаюцца i дзецi, i дарослыя. Сцэнкi з сялянскага жыцця ставяць на беларускай мове. Арганiзавалi лялечны спектакль i падчас выбараў у мясцовыя Саветы, а выбаршчыкам у клубе наладзiлi танцы. Вынiк — прагаласавала амаль 90 працэнтаў.

Хацелi б застацца...

Аўсянкаўскi сельсавет аб’ядноўвае 18 вёсак: гэта прыкладна 2 тысячы чалавек. З iх толькi цэнтр гаспадаркi Аўсянка стаў у 2005 годзе аграгарадком, i ў блiжэйшыя пяць гадоў новыя аграгарадкi ў гэтым сельсавеце не плануюцца.

— Людзi падчас сустрэч, на сходах, выказваюць свае жаданнi заставацца ў родных мясцiнах, — расказвае старшыня сельскага Савета Мiкалай Янчанка. — Ёсць некалькi маланаселеных вёсак, адкуль старыя людзi катэгарычна адмаўляюцца з’язджаць: маўляў, мы тут нарадзiлiся, тут i памром... А там, дзе яшчэ бурлiць жыццё, дзе жыве шмат працаздольных людзей, трэба iх падтрымлiваць.

Вяскоўцам найперш патрэбна праца, каб атрымлiваць заробак. Для гэтага неабходна пашыраць вытворчасць. I ў Сяльцы, i ў Палне некаторыя вытворчыя будынкi аказалiся пустымi i нiкому не патрэбнымi, iх расцягнулi «на будматэрыялы». А цяпер пачынаецца зваротны працэс: трэба аднавiць пабудовы i запоўнiць iх жывёлай. Гэта дасць магчымасць людзям зарабiць сабе на жыццё. Таксама для вяскоўцаў важнае медыцынскае абслугоўванне, культурны i спартыўны адпачынак i iншае.

— Пакуль усё гэта будзе запатрабавана, улада будзе iмкнуцца з усiх крынiц фiнансавання задавольваць запыты людзей, — запэўнiвае намеснiк старшынi райвыканкама Наталля Карнеева. — Кожны чалавек мае поўнае права на сацыяльную абарону. Але ўсё пачынаецца з вытворчасцi. Калi чалавек атрымае працу i добры заробак, ён можа з Сяльца на сваiм аўтамабiлi паехаць у басейн у Аўсянку цi ў Горкi. Канешне, у будучым цэнтрамi сельскагаспадарчай вытворчасцi будуць аграгарадкi. Але i тыя, хто жыве ў звычайных вёсках, не скiнуты з рахункаў, яны заслужылi дастойнае жыццё i клопат дзяржавы.

Старшыня райвыканкама Мiхаiл Анiкееў вызначыў дзесяць вёсак, якiя не будуць аграгарадкамi, але там плануецца зрабiць усё магчымае для нармальнага жыцця людзей.

Iлона IВАНОВА,

Горацкi раён.