Аксана Катовіч, Янка Крук: сабрацца за адным сталом...

Источник материала:

Аксана Катовіч, Янка Крук: сабрацца за адным сталом...

Загадчыка кафедры этналогii i фальклору Беларускага дзяржаўнага ўнiверсiтэта культуры i мастацтваў, кандыдата фiлалагiчных навук Івана КРУКА i старшага выкладчыка гэтай кафедры, аспiрантку Iнстытута мастацтвазнаўства, этнаграфii i фальклору Нацыянальнай акадэмii навук Аксану КАТОВIЧ нашы чытачы ведаюць даўно. Як пастаянных аўтараў "Звязды". Як знаўцаў народных традыцый, абрадаў i вераванняў. Як тактоўных дарадцаў, якiя шчодра дзеляцца сваiмi ведамi з кожным, хто мае ў гэтым патрэбу. Аднак у адрасаваных Аксане Катовiч i Янку Круку лiстах, што прыходзяць у рэдакцыю, не-не ды i "праскокваюць" пытаннi: а цi прытрымлiваюцца самi аўтары шматлiкiх артыкулаў тых правiлаў i паводзiнаў, якiя актыўна прапагандуюць на старонках газеты? Цi дапамагае iм у жыццi дасканалае веданне народных звычаяў? Як яны адзначаюць святы i ў якiя прыкметы вераць?

Напярэдаднi новага года мы сустрэлiся з Iванам Iванавiчам i Аксанай Веньямiнаўнай за кубачкам кавы i паспрабавалi агульнымi намаганнямi адказаць на "пазаштатныя" пытаннi нашых чытачоў.

— Цi ёсць якiя-небудзь "залатыя правiлы", якiх вы абавязкова прытрымлiваецеся ў навагоднюю ноч?

I.I.: — Пра гэта неаднойчы гаварылася, але нiчога лепшага не прыдумана. Самае галоўнае правiла для сям’i: калi вы хочаце на працягу наступнага года жыць у згодзе, у еднасцi, адзiнстве — у 00 гадзiн 00 хвiлiн трэба сабрацца за адным сталом... На сярэдзiну стала за паўгадзiны да заканчэння старога года пастаўце кубак, напалову напоўнены вадой. I няхай усе прысутныя на працягу хвiлiны патрымаюць над iм левую руку (па прынцыпе "рука над рукой"), у думках "скiдваючы" ў кубак усю негатыўную iнфармацыю, усе праблемы мiнулага года. Потым ваду трэба вылiць праз фортку. А пасля таго, як гадзiннiк праб’е 12 разоў, напачатку новага года, зноў напоўнiце кубак вадой — на гэты раз да краёў — i, трымаючы над iм правую руку, загадайце жаданне. I выпiце з кубка кожны па глытку, каб у iм нiчога не засталося.

Напярэдаднi новага года мы сустрэлiся з Iванам Iванавiчам i Аксанай Веньямiнаўнай за кубачкам кавы i паспрабавалi агульнымi намаганнямi адказаць на "пазаштатныя" пытаннi нашых чытачоў.

— Цi ёсць якiя-небудзь "залатыя правiлы", якiх вы абавязкова прытрымлiваецеся ў навагоднюю ноч?

I.I.: — Пра гэта неаднойчы гаварылася, але нiчога лепшага не прыдумана. Самае галоўнае правiла для сям’i: калi вы хочаце на працягу наступнага года жыць у згодзе, у еднасцi, адзiнстве — у 00 гадзiн 00 хвiлiн трэба сабрацца за адным сталом... На сярэдзiну стала за паўгадзiны да заканчэння старога года пастаўце кубак, напалову напоўнены вадой. I няхай усе прысутныя на працягу хвiлiны патрымаюць над iм левую руку (па прынцыпе "рука над рукой"), у думках "скiдваючы" ў кубак усю негатыўную iнфармацыю, усе праблемы мiнулага года. Потым ваду трэба вылiць праз фортку. А пасля таго, як гадзiннiк праб’е 12 разоў, напачатку новага года, зноў напоўнiце кубак вадой — на гэты раз да краёў — i, трымаючы над iм правую руку, загадайце жаданне. I выпiце з кубка кожны па глытку, каб у iм нiчога не засталося.

 

Напярэдаднi новага года мы сустрэлiся з Iванам Iванавiчам i Аксанай Веньямiнаўнай за кубачкам кавы i паспрабавалi агульнымi намаганнямi адказаць на "пазаштатныя" пытаннi нашых чытачоў.

— Цi ёсць якiя-небудзь "залатыя правiлы", якiх вы абавязкова прытрымлiваецеся ў навагоднюю ноч?

I.I.: — Пра гэта неаднойчы гаварылася, але нiчога лепшага не прыдумана. Самае галоўнае правiла для сям’i: калi вы хочаце на працягу наступнага года жыць у згодзе, у еднасцi, адзiнстве — у 00 гадзiн 00 хвiлiн трэба сабрацца за адным сталом... На сярэдзiну стала за паўгадзiны да заканчэння старога года пастаўце кубак, напалову напоўнены вадой. I няхай усе прысутныя на працягу хвiлiны патрымаюць над iм левую руку (па прынцыпе "рука над рукой"), у думках "скiдваючы" ў кубак усю негатыўную iнфармацыю, усе праблемы мiнулага года. Потым ваду трэба вылiць праз фортку. А пасля таго, як гадзiннiк праб’е 12 разоў, напачатку новага года, зноў напоўнiце кубак вадой — на гэты раз да краёў — i, трымаючы над iм правую руку, загадайце жаданне. I выпiце з кубка кожны па глытку, каб у iм нiчога не засталося.

А.В.: — Хачу даць нашым чытачам не зусiм звычайную параду. Калi ў вас ёсць нейкае перспектыўнае жаданне, "дакранiцеся" да яго (зразумела, сiмвалiчна) у навагоднюю ноч. Збiраецеся зрабiць рамонт — хоць бы разок стукнiце малатком па цвiку. Хочаце намаляваць карцiну — патрымайце ў руках пэндзаль. Марыце, каб нейкi чалавек у наступным годзе быў з вамi — пастаўце побач яго фотаздымак цi вазьмiце ў рукi рэч, якую ён некалi трымаў у сваiх руках... Самае галоўнае — не раскiдвацца на мноства жаданняў, а вызначыць адно, самае-самае, якое хочацца здзейснiць у гэтым годзе. Але пры гэтым не забывайцеся на адну важную рэч: жадаць трэба тое, што вам самiм па сiлах вынесцi.

— Хачу даць нашым чытачам не зусiм звычайную параду. Калi ў вас ёсць нейкае перспектыўнае жаданне, "дакранiцеся" да яго (зразумела, сiмвалiчна) у навагоднюю ноч. Збiраецеся зрабiць рамонт — хоць бы разок стукнiце малатком па цвiку. Хочаце намаляваць карцiну — патрымайце ў руках пэндзаль. Марыце, каб нейкi чалавек у наступным годзе быў з вамi — пастаўце побач яго фотаздымак цi вазьмiце ў рукi рэч, якую ён некалi трымаў у сваiх руках... Самае галоўнае — не раскiдвацца на мноства жаданняў, а вызначыць адно, самае-самае, якое хочацца здзейснiць у гэтым годзе. Але пры гэтым не забывайцеся на адну важную рэч: жадаць трэба тое, што вам самiм па сiлах вынесцi.

I.I.: — А давайце правядзём эксперымент. Няхай кожны, хто будзе чытаць гэта iнтэрв’ю, у навагоднюю ноч запiша на паперы сваё жаданне — безумоўна, папярэдне рэальна ацанiўшы ўласныя магчымасцi. А роўна праз год можна звязацца з намi па тэлефоне цi пiсьмова, паразмаўляць пра тое, што здзейснiлася, а што — не.

— А давайце правядзём эксперымент. Няхай кожны, хто будзе чытаць гэта iнтэрв’ю, у навагоднюю ноч запiша на паперы сваё жаданне — безумоўна, папярэдне рэальна ацанiўшы ўласныя магчымасцi. А роўна праз год можна звязацца з намi па тэлефоне цi пiсьмова, паразмаўляць пра тое, што здзейснiлася, а што — не.

— Менавiта маладыя незамужнiя дзяўчаты далi мне строгi наказ: абавязкова пацiкавiцца ў вас, у якiя з навагоднiх i калядных дзён варажыць "на суджанага"?

А.В.: — Адразу папярэджу нашых чытачак, што варажба — той "канал", якi сапраўды iснуе, а само дзеянне можа мець самыя непрадказальныя i непажаданыя вынiкi. Некалi варажба была сакральнай, патаемнай часткай народнага жыцця. Гэта сёння мы ператварылi яе ў гульню, а часам i ў здзек з народнай культуры: адны абдымаюць агароджу, iншыя кiдаюць чаравiкi...

— Адразу папярэджу нашых чытачак, што варажба — той "канал", якi сапраўды iснуе, а само дзеянне можа мець самыя непрадказальныя i непажаданыя вынiкi. Некалi варажба была сакральнай, патаемнай часткай народнага жыцця. Гэта сёння мы ператварылi яе ў гульню, а часам i ў здзек з народнай культуры: адны абдымаюць агароджу, iншыя кiдаюць чаравiкi...

Я.К.: — Варажба была складовай часткай усiх калядных святаў. Варажыць можна было i ў ноч з 24 на 25 снежня, з 31 снежня на 1 студзеня i з 13 на 14 студзеня. Дарэчы, апошнi варыянт з’яўляўся самым распаўсюджаным, а варажба ў гэту ноч лiчылася самай сапраўднай. У варажбе ёсць сэнс тады, калi вы ставiцеся да яе ўсур’ёз, калi хочаце ведаць лёс, каб нейкiм чынам паўплываць на яго. I нi ў якiм выпадку нельга нiкому расказваць пра ўбачанае. Гэта як сон, раскажаш — не збудзецца.

— Варажба была складовай часткай усiх калядных святаў. Варажыць можна было i ў ноч з 24 на 25 снежня, з 31 снежня на 1 студзеня i з 13 на 14 студзеня. Дарэчы, апошнi варыянт з’яўляўся самым распаўсюджаным, а варажба ў гэту ноч лiчылася самай сапраўднай. У варажбе ёсць сэнс тады, калi вы ставiцеся да яе ўсур’ёз, калi хочаце ведаць лёс, каб нейкiм чынам паўплываць на яго. I нi ў якiм выпадку нельга нiкому расказваць пра ўбачанае. Гэта як сон, раскажаш — не збудзецца.

Гутарыла Наталля КАРПЕНКА.

(Заканчэнне ў наступным нумары.)