Чаму нашыя слуцкія паясы зачыненыя ў музейных сейфах?

 

“Іх лёс вельмі трагічны. З такога пояса можна было атрымаць 15-20 грамаў золата. Іх проста спальвалі! Шмат было страчана", — паказвае адзін з нешматлікіх слуцкіх паясоў кіраўнік Музея старажытнай гісторыі Акадэміі навук Барыс Лазука.

У музеі захавалася два паясы. Другі зроблены не ў Слуцку, а ў Ліёне. Французы ткалі паясы пад беларускім брэндам. Абодва захоўваюцца ў сейфах музея, чакаюць рэстаўрацыі. Для Еўрарадыё зрабілі выключэнне і дасталі адзін пояс з сейфа.
 

- Цяпер на аўкцыёне такі можа каштаваць каля 300 тысяч еўра, а ў лепшым стане кошт можа даходзіць да паўмільёна, — гаворыць Барыс Лазука. І асцярожна, у пальчатках, разгортвае пояс.

 

Знайшлі гэты пояс у зачыненым касцёле на Глыбоччыне, пояс быў разрэзаны і з яго было сшыта... пакрывала. У музеі кавалкі раздзялілі і сшылі, як трэба, — так у Беларусі з'явіўся свой поўны слуцкі пояс.
 

У параўнанні з паясамі, якія прывезлі да нас літоўцы, беларускія знаходзяцца ў значна горшым стане. Бо, паводле слоў загадчыцы аддзела старажытнабеларускага мастацтва Нацыянальнага мастацкага музея Алены Карпенкі, іх знаходзілі ў хламе.

Як даведалася Еўрарадыё, агулам у беларускіх музеях захавалася 5 (!) поўных слуцкіх паясоў — у Мінскім абласным краязнаўчым музеі, у Музеі старажытнабеларускай культуры, у Літаратурным музеі Багдановіча і два — у Нацыянальным музеі гісторыі і культуры. Яшчэ ёсць 5 паясоў слуцкага тыпу, якія зробленыя не ў Беларусі. Таксама захавалася 30 фрагментаў паясоў, палова з іх таксама слуцкага тыпу. Колькі паясоў у прыватных калекцыях — невядома, але адзін фрагмент ананімны калекцыянер пакінуў на захаванне ў Нацыянальным мастацкім музеі.
 

Паглядзець на цэлы залататканы пояс можна ў Маладзечне, там ён экспануецца з часоў Дажынак. Гэты пояс прывезлі з Масквы ў 1970-я гады на часовае захоўванне, а пазней аформілі на пастаяннае.

Два паясы ў Нацыянальным гістарычным музеі выстаўляюць на паказ рэдка, бо час іх таксама не пашкадаваў. Цяпер паглядзець іх не атрымалася, таму што фонды музея пераязджаюць.

У Музеі Багдановіча зараз таксама пераезд, таму слуцкі пояс нельга пабачыць. Ён быў знойдзены падчас раскопак у зямлі і таму кепска выглядае, але адрэстаўраваны.

"Акрамя страчанага колера, усё астатняе ў яго як бы ёсць. Мы яго нават экспанавалі, выклалі сярод астатніх, але ён такі бескаляровы", — распавядае галоўны захавальнік музея Ніна Гарэлік.

Такім чынам, сёння можна пабачыць толькі адзін з пяці цэлых слуцкіх паясоў — у музеі ў Маладзечне. А ўсе паясы разам апошні раз выстаўлялі шэсць гадоў таму, у 2006 годзе.