19 жнiўня — Другi Спас: Яблычны, Спасаўка, Іспас

Источник материала:

Прыйшоў Пятрок — апаў лiсток, прыйшоў Iлья — апала два, прыйшоў Спас — пайшло лета ад нас.

Калi буслы не адлятаюць да Спаса, то зiма будзе мяккая i цёплая.

Калi буслы не адлятаюць да Спаса, то зiма будзе мяккая i цёплая.

Прыйшоў Iспас — бяры рукаўкi ў запас.

Другi Спас шубу прыпас.

Якi другi Спас, такi i студзень.

l   Адсюль узнiкла рэгламентуючае правiла ў жыццi жанчын, у якiх памерлi дзецi. Iм забаранялася есцi яблыкi новага ўраджаю да Яблычнага Спаса, каб спачатку "на тым свеце" Гасподзь пачаставаў дзетак райскiмi яблычкамi, i толькi пасля гэтага жанчыны маглi есцi яблыкi самi. Таму жанчыны, якiя страцiлi дзяцей, ранiцай 19 жнiўня павiнны былi сарваць некалькi яблыкаў, аднесцi iх у храм, асвяцiць, занесцi на могiлкi i пакласцi на магiлы памерлых дзяцей i толькi пасля гэтага маглi есцi iх самi. У тым выпадку, калi магiла дзiцяцi далёка цi нават невядома дзе знаходзiцца, неабходна было асвечаны яблык пакласцi на любую дзiцячую магiлу цi пакiнуць iх у храме.

l   Iснавала павер'е, што на тым свеце дзецям, бацькi якiх да Другога Спаса не ядуць яблыкi, даюць падарункi (сярод якiх i райскiя яблыкi), а тым дзецям, бацькi якiх пакаштавалi яблыкаў — не. Таму бацькi, асаблiва тыя, у якiх памерлi дзецi, лiчаць вялiкiм грахом есцi яблыкi да Другога Спаса.

l   У гэты дзень асвечаныя яблыкi неслi на могiлкi i клалi на магiлы ўсiм памерлым продкам.

l   У гэты дзень у царкве асвячалi плады новага ўраджаю, мёд, хлебнае калоссе: "Спас — усяму час". I сёння ад старых людзей можна пачуць: да Другога, Яблычнага Спаса, нельга есцi нiякiх пладоў, акрамя агуркоў. I толькi пасля асвячэння ў храме дазваляецца ўжываць у ежу яблыкi, грушы, слiвы i iнш. Асвечаныя каласы i насенне захоўвалi да наступных засевак.

l   У старадаўнiя часы ў вёсках i гарадах было прынята ў гэты дзень везцi вазамi яблыкi ў царкву. Каля цэркваў доўгiмi радамi стаялi яблычныя падводы, узнiкалi яблычныя базары, кiрмашы. Святары выходзiлi i асвячалi яблыкi ў вазах i яблычных гандлёвых радах.

l   Здавён вядома традыцыя, калi багатыя людзi, якiя мелi вялiкiя сады, частавалi яблыкамi бедных, хворым дасылалi iх да хаты. З тымi, хто не выконваў гэтага звычаю, грэбавалi нават размаўляць.

l   У дзень Яблычнага Спаса запякалi яблыкi, пяклi пiрагi, блiны з яблыкамi, грыбамi i ягадамi — з усiм, чым адорвае нас агарод, сад, лес. Пiрагi для гэтых святаў пяклi заўсёды з поснага цеста.