Зюзя просiць за зiму

Источник материала:

Цудоўна ўладкаваўся Зюзя Паазерскi ў сваёй лясной сядзiбе на Пастаўшчыне. Хата, зрубленая са звонкiх сасновых бярвенняў, глядзiцца як лялечка. Кругом цiшыня i спакой, да людскога жылля не так i блiзка. Нiхто не назаляе на працягу года. Ну а з надыходам зiмы, Калядаў i навагоднiх святаў ён рады прыняць усiх гасцей, сустрэць iх шчыра i праводзiць з добрым настроем. Адно засмучае Зюзю — зiма яшчэ за гарамi. На календары снежань — а снегу анi кропелькi. Капяжы i дожджыкi на абшарах яму падуладных. Яшчэ раз агледзiць Зюзя свае ўладаннi. Ад Браслаўскiх азёраў на поўначы да Нарачанскiх на поўднi, ад славутага i таямнiчага бяздоннага возера Балдук на захадзе i азёр Глыбоцкiх на ўсходзе — паўсюль непрыбраныя снежнаю коўдрай палi, незамерзлая гладзь азёрнай вады, паселiшчы людскiя цёмнымi стрэхамi глядзяць у неба. Непарадак.

А ён жа на працягу стагоддзяў у беларускай мiфалогii быў увасабленнем холаду. Яго ўяўлялi i ўяўляюць дзядуляй з доўгiмi белымi валасамi, белай барадой. Ён павiнен узнiмаць завiруху, замятаць i засыпаць усё снегам. I студзiць, студзiць, студзiць. Нездарма ж у народзе ў зiмовы час гаварылi: «Змерз, як Зюзя.» А калi бывалi моцныя маразы i трашчалi дрэвы ў лясах i бярвенне ў хатах — лiчылася, што гэта Зюзя б’е па iх доўбняй. I па вёсках як цяпер iсцi, як папярэджваць вяскоўцаў пра суровую зiму, дапамагаць халодным? Цёпла ў наваколлi.

Вось i просiць Зюзя за зiму, просiць снегу на палi, каб вырас добры ўраджай, просiць лёгкiх, але здаровых маразоў, каб бавiлiся на зiмовым улоннi дзецi i дарослыя. А ў хаты ён абавязкова завiтае, павiншаваць са святам, пачаставацца куццёй. Нездарма гавораць: «Зюзя на двары — куцця на стале.»

Вароты лясной сядзiбы вартуюць у Зюзi Лесавiкi-Палявiкi. А ў хаце-цераме дапамагаюць Чараўнiца Зiма, лiхая Баба Напасць, Жыжаль, iншыя персанажы беларускай мiфалогii. I ўсе яны чакаюць снегу, сапраўднай зiмы, але найбольш чакаюць гасцей i тых, хто пабываў тут у мiнулыя святы i застаўся вельмi задаволеным, i новых — з усёй Беларусi...

Калi аўтары i арганiзатары праекта — райвыканкам, цэнтр турыстычных паслуг, лясгас, iншыя арганiзацыi выбiралi месца для сядзiбы Зюзi, увагу iх прыцягнуў невялiкi лес у раёне вёскi Пруднiкi. Зусiм недалёка ад асфальтаванай шашы, i ў той жа час даволi цiхi, малазаселены куток. Справа ў тым, што тут некалi знаходзiўся палiгон ваенна-паветраных сiл. I гэта ў нечым сiмвалiчна. Мясцiна, дзе некалi гулi самалёты, чулiся стрэлы, стала настолькi цiхай, што тут змог пасялiцца герой беларускай мiфалогii. Значыць, i ўвогуле цiшэе на нашай зямлi. Мiрнае сiняе над ёй неба.

Прыехаўшы ў госцi да Зюзi Паазерскага, нельга абмiнуць Паставы. Своеасаблiвай вiзiтнай карткай горада з’яўляецца цэнтральная плошча, дзе аснову аблiчча ствараюць дамы Тызенгаўза, помнiкi барочнай архiтэктуры. Тут можна пазнаёмiцца з палацам Тызенгаўзаў, пабываць у Святамiкалаеўскай царкве, касцёле С. Антонiя Падуанскага, у якiм убачыць традыцыйную калядную шопку (яслi). У Доме рамёстваў «Стары млын» можна не толькi ўбачыць, як захоўваюцца традыцыi народнай творчасцi, але i паўдзельнiчаць у святочнай латарэi «Кожны квiток — шчаслiвы».

Недалёка ад сядзiбы Зюзi Паазерскага комплекс «Салаўiны гай», дзе на арыгiнальна аформленай тэрыторыi знаходзяцца адкрытыя вальеры са страусамi, аленямi, трусамi...

А на сядзiбе Зюзi сустракае сам гаспадар, якi i зiмою ходзiць босы, славiцца сваёй дабрынёй да людзей, ласкаю да дзяцей. Тут i гульнi, i карагоды, конкурсы, адгадванне загадак, разнастайныя сувенiры. I абавязкова ж — святочны феерверк. Тут жа, у майстэрнi ганчара Сяргея Шчэрбы, можна паспрабаваць самастойна зрабiць цацку альбо збанок, прыдбаць сабе падарунак на свята.

Увогуле гандаль ля сядзiбы Зюзi Паазерскага шчыруе. Запрашае карчма «Ласункi ад Зюзi», прапануецца духмяная гарбата на зёлках, выстава-продаж «Паазерскiя забаўкi». А для дарослых — «Чарка, скварка i салёны агурок». Сама iмпрэза цягнецца недзе гадзiны дзве, але ўражанняў i сапраўднага задавальнення хапае, асаблiва дзецям.

I некалькi блiц-iнтэрв’ю.

Ягор ШУШКЕВIЧ, дырэктар цэнтра турыстычных паслуг у Паставах: «Думаю, наш, хоць i невялiкi, вопыт паказвае, што з’яўленне на Пастаўшчыне Зюзi Паазерскага ў дадатак да Дзеда Мароза ў Белавежскай пушчы не стала проста прыдумкай, i нiяк не носiць налёту штучнасцi. У мiнулыя святы праз турыстычныя фiрмы на яго сядзiбе штодзень бывала да 40—45 чалавек. Сёлета больш гасцей, прымаем да ста ў дзень. Брама на сядзiбу Зюзi Паазерскага пачала расчыняцца ўжо 22 снежня i чакае гасцей да 15 студзеня. Вiдовiшчы на сядзiбе арганiзуюцца ў 14, 16, 18 гадзiн. Апошняе, зразумела, ужо толькi для дарослых.»

Андрэй КЛЯНТАК, жыхар Пастаў: «У мiнулы раз патрапiў на гэта цiкавае вiдовiшча, можна сказаць, выпадкова. Вырашыў паехаць разам з дачкой, паглядзець, што там новае адчынiлася. I вельмi спадабалася, а дачка дык патрапiла ў сапраўдную казку. Так што сёлета мы тут — усёй сям’ёй».

Зюзя ПААЗЕРСКI: «Упадабаў я гэтыя мясцiны адразу. Утульна мне тут, на працягу года добра адпачываць, ну а прыйдзе свята — папрацаваць. Люблю дзятву парадаваць, дарослым дагадзiць. I ў карагодзе босым ля ёлкi пахадзiць. Ды тым, хто часам кажа, «п’яны я, нiбы Зюзя», адпор даю адразу, я з iмi не ў саюзе. Бо чарачка без меры — i весялосць праз дзверы. Святкуйце ж, не журыцеся. Са шчасцейкам бярыцеся!»

На сядзiбе Зюзi Паазерскага пабываў Алесь КАСЦЕНЬ.