Усход

Источник материала:

У традыцыйным светапоглядзе ўсходнiх славян час узыходу сонца сiмвалiзуе перамогу святла над цемрай, нараджэнне новага дня, новага жыцця. У аснове такiх адносiнаў — фундаментальны прынцып асобага, знакавага шанавання моманту пачатку як зыходнай кропкi адлiку старажытнага мiфалагiчнага часу, якi сведчыць сабой пачатак.

l У практыцы народных лекараў i абрадавай практыцы каляндарных святкаванняў узыход сонца з’яўляецца ключавым момантам i робiць момант нараджэння новага дня (не сутак!) найбольш прыдатным для выканання розных абрадавых дзеянняў лекава-прафiлактычнай накiраванасцi, а таксама выканання рытуалаў магiчнай практыкi.

Узыход сонца быў тым пунктам адлiку, якi быццам бы гарантаваў поспех задуманай цi распачатай справы. Нездарма ў народзе казалi: "Хто рана ўстае, таму Бог падае" i лiчылi, што ўсе справы, якiя зроблены да ўзыходу сонца — паспяховыя.

l На золку спяшалiся ў поле, каб першымi пачаць сяўбу азiмых, спадзеючыся "прыцягнуць" урадлiвасць глебы перш за ўсё да свайго поля.

l Асаблiвым рытуальным статусам надзелены ўзыход сонца цi час непасрэднай блiзкасцi да яго (на золку) у днi вялiкiх народных цi хрысцiянскiх святаў. Выключныя лекавыя ўласцiвасцi мае вада цi раса вяснова-летняга цыкла святкаванняў.

l Так, напрыклад, iснуе павер’е, што найбольшым аздараўляльным эфектам валодае "некранутая" вада, узятая ў Чысты чацвер перад самым узыходам сонца ("пакуль воран варанят не пужаў"), таму ўсiм людзям, у каго ёсць праблемы са скурай, неабходна выкупацца ў прыроднай крынiцы менавiта на ўзыходзе сонца цi за гадзiну да яго.

l У народзе лiчылi, што ў Чысты чацвер можна пазбавiцца ад самых розных цяжкiх хваробаў, калi тройчы акунуцца ў ваду да свiтання, абавязкова без сведкаў i пры гэтым сказаць: "Чысты чацвер, ачысцi маё цела ад хваробы, хуткая рэчка, аднясi маю хваробу ў сiняе мора".

l Па асаблiвасцях узыходу сонца прадказвалi надвор’е на найблiжэйшы дзень:

— вясёлка, якая з’явiцца пасля ўзыходу сонца, прадказвае пахмурны дзень;

— калi першы гром будзе на ўзыходзе сонца, то лета будзе спякотнае;

— у студзенi хуткi свiтанак — абавязкова будзе снег;

— рана сонейка ўзыходзiць — будзе дождж.