Адлiга ў лютым

Источник материала:

Натура

Пётра, а ад яго пачуў я гэту гiсторыю, жыве з мацi ў вёсцы, працуе ў калгасе, халасцякуе, хоць гадоў мае пад сорак.

I вось аднойчы, вяртаючыся з райцэнтра ў сваю вёску, пазнаёмiўся з маладой жанчынай. Разгаварылiся, аказалася, што жыве яна ў вёсцы кiламетраў за сорак далей ад ягонай, але ездзiць гэтым жа аўтобусам. Развадная, ёсць дачка-школьнiца. I неяк адразу прыкiпеў Пётра да гэтых чорных, загадкавых вачэй. Так i не вылез на сваiм прыпынку, паехаў у госцi да жанчыны. Пагасцiў там пару дзён, вярнуўся дадому. Але ўжо не цягнулi родныя сцены. Як вольны — хутчэй дапаможа мацi i туды, гаспадарка там была немалая: дзве каровы ды конь, ды парсюкi з курамi. А зямлi — колькi абарэш. У хаце акрамя маладой кабеты, дачкi, яшчэ яе мацi ды брат, дзяцюк нежанаты, ды ленаваты. Таму Пётравы рукi былi ў гаспадарцы дарэчы. Так i вялося больш за два гады. Вадзiцелi рэйсавага аўтобуса добра ўжо ведалi яго. Практычна кожны тыдзень туды-назад, асаблiва зiмой, калi працы ў калгаснай майстэрнi i зусiм няма.

Ну а цяпер няхай пагаворыць Пётра:

— Было гэта ў лютым. Прыехаў я да Алены калоць парсючка, ды там не парсюк, жывёлiна. Але з ейным братам Сяргеем упарадкавалi яго хутка, да абеду. Паабедалi, зразумела, пры чарцы — пагалоўшчына ж. Але выпiлi няшмат, проста так надарылася, што не было ў хаце. I аўталаўкi па суботах няма. Таму пасля абеду ўзялiся i нарабiлi каўбас. Не люблю я так, спехам. Ды ейная мацi, Альбiна закамандавала. Казаў iм: мясу трэба ноч паляжаць, устыць. Ды дзе там. Ну, нарабiлi каўбас, нават лiверных, упарадкаваў я косцi, пасек iх на порцыi, пасалiлi, паклалi ў слоiкi. Работа практычна завершаная. Адпачываць ляглi. А назаўтра мая, так бы мовiць, цешча — да касцёлу, Сяргей — у свае пошукi.

А я зазбiраўся дадому. Нядзеля, трэба ехаць.

Алена ж цвёрда:

— Сёння не паедзеш. Вунь яшчэ сала ператопiм.

— Трэба ехаць.

— Не паедзеш i не даедзеш сёння. Так што сядзi.

Тут ужо i мяне крыху за жывое ўзяло.

— Досыць камандаваць. Усё роўна паеду.

Памаўчалi некалькi гадзiн. Мне ўжо i ў дарогу трэба збiрацца.

— Паедзеш? — пытаецца, заходзячы ў хату.

— Паеду, — адказваю цвёрда.

— Ну што ж, тады вып’ем на дарожку.

— Няма ж, ды i не хачу я.

— У хаце няма, але я зараз знайду.

I пайшла, вiдаць, да суседак. Прынесла пляшку гарэлкi, пасмажылi свежай каўбасы. Трэба сказаць, што яна да чаркi таксама нераўнадушная. Выпiлi, паелi добра. Дала яна мне з сабою торбачку свежанiны, такая ж завядзёнка. Ды яшчэ i сказанула:

— Шмат не даю, а то i гэта можаш згубiць.

I скiраваўся я ў дарогу. Да аўтобуснага прыпынку iсцi кiламетраў пяць па лесе. Мароз зусiм лёгкi, пару градусаў. Не спяшаюся, iду, пакурваю.

Так лёгка прайшоў кiламетры чатыры, а то i больш, да прыпынку рукой падаць. I ўсё! Цемра. Нiчога больш не помню.

Калi ачуняў — вакол цемра, лес, сяджу на нейкiм паваленым дрэве. На руках няма пальчатак. Першая думка не дзе я, а — абмарозiўся. Памацаў рукi, шчокi — жывыя, халодныя, але жывыя. I тут чую: з соснаў i елак наўкол цэлы капеж. Адлiга, значыць, кранула. Выратавала. Але ж дзе я? Нi дарожкi, нi сцяжыны. Снегу мала, прыглядаўся, прыглядаўся — няма маiх слядоў на снезе. Ды i якi тут снег — iглiца, шышкi ды лёду крыху, маласнежная зiма. Паглядзеў на гадзiннiк: якi там аўтобус, гадзiны са тры, як я на яго спазнiўся.

Патыкаўся ў адзiн бок, у другi. Лясы там вялiкiя, далёка можна iсцi. Верыш, стаў на каленi i памалiўся Богу. Хоць я i праваслаўным хрышчаны, але да царквы мала хiнуся. Тут жа сваiмi словамi прасiў проста дарогi.

Потым закурыў. Пастаяў яшчэ — i пацягнула мяне ў адзiн бок. Iду i сам сабе думаю: а можа, у гушчар забiраюся. Ды толькi крокаў праз пяцьдзесят нешта пасвятлела наперадзе, надбавiў хады — сцяжына нейкая. Зноў памалiўся i вызначыў, у якi бок па ёй выбiрацца. Доўга тузаўся: сцяжыны то разыходзiлiся, то здвойвалiся, набрыў на нейкi мелiярацыйны канал, запоўнены вадой. А за iм поле ўжо. Толькi вось не будзеш нават у адлiгу фарсiраваць яго ўброд. Пайшоў уздоўж, потым зноў нейкай дарожкай. I гадзiны праз дзве выбiўся на шашу. Прыгледзеўся — нейкi агеньчык. Ледзь не подбегам кiнуўся да яго. Прыбег i бачу: той жа прыпынак, на якi яшчэ вiдным iшоў. Вунь яна, дарожка ў яе вёску. Напрамую да таго месца, дзе атабарыўся спаць, напэўна, метраў пяцьсот. А я такога кругаля даў. А вунь, за сто метраў, i вясковы агеньчык свецiцца.

Пастукаўся я ў хату, папрасiўся пераначаваць. Хто ж у вёсцы адмовiць у такую пару i такi час. Завалiўся на ўслончык i як правалiўся.

Ранiцою, яшчэ за дзве гадзiны да прыходу аўтобуса, развiтаўся з гаспадарамi, вiнавата падзякаваў за начлег, грошы ж былi толькi на аўтобус. I пашыбаваў на блiзкi прыпынак. Гаспадар, выпускаючы мяне з хаты, зазначыў:

— Ты паглядзi — учора са стрэх лiлося, а сёння так цiсне, градусаў пад пятнаццаць.

— Цiсне, — толькi i адказаў я, а сам перасмыкнуў ажно плячыма. А каб учора цiснула, падумаў...

На аўтобусным прыпынку я хутка пашкадаваў, што выйшаў зарана. Халаднавата. Каб сагрэцца, пачаў тупаць вакол прыпынку, па дарозе i тут убачыў, што ў нiзiнцы, якраз ля лесу, з якога я выйшаў, тузаюцца сабакi, нешта цягаюць па снезе. Прыгледзеўся. Так... Мая торба са свежанiнай. Тут жа ўзгадаў, што ў гэтых мала кранутых чалавекам лясах, якiя прылягаюць да Бярэзiнскага запаведнiка, шмат якой дзiчыны i ваўкоў процьма. Успомнiў i яе словы: «Шмат не даю. А то i гэта можаш згубiць...»

Вядзьмярка яна. Я i раней прыкмячаў. Пойдзем у лес па грыбы цi па ягады — а яна ўсё зёлкi розныя збiрае. I ведае ж кожную зёлачку. Як называюць, калi яе рваць, ад чаго дапамагае. А, можа, чаму i шкодзiць?.. Потым сама прызналася, што ёй бабуля ўсё гэта перадала пра зёлкi, вядомая ў вёсцы была чараўнiца. Ну, а перад смерцю, вiдаць, i ўсё астатняе.

Тупаў я тупаў. Дачакаўся аўтобуса. Адзiны пасажыр. Сеў блiжэй да вадзiцеля, разгаварылiся. Я i кажу, што ўчора на аўтобус спазнiўся, давялося ў незнаёмых людзей заначаваць.

А вадзiцель мне:

— Аўтобуса ўчора i не было. Паламаўся.

Гэта мяне канчаткова даканала.

Вось такая гiсторыя. Але не зусiм уся. Мужыкi, якiя слухалi яе i, магчыма, не першы раз, пасмейвалiся. А калi ён пайшоў, распавялi наступнае. Два разы ўсё-такi iмкнуўся Пётра дастацца ў тую вёску, да той жанчыны. Тлумачыў гэта тым, нiбыта забраць нож для калоння свiней, нож у яго i сапраўды быў файны, зроблены з нямецкага штыха. Першы раз выбраўся на аўтобусе. На паўдарозе аўтобус зламаўся. Давялося доўга мерзнуць пасажырам на дарозе, пакуль вадзiцель выклiкаў «лятучку». Зразумела, што пацягнулi аўтобус не наперад, а назад. Другiм разам падгаварыў ён суседа, у якога быў старэнькi, але яшчэ на хаду, «масквiчок». Склiзкавата было, але ўгаварыў. Праехалi кiламетраў дваццаць i на гэтай пустой заўсёды дарозе аднекуль узялася насустрач вялiкая «фура». Вясковы вадзiцель з-за асцярожнасцi занадта прыняў управа, а пратэктары ў «масквiчка» вядома якога тэрмiну службы. Апынулiся ў кювеце. Вадзiцель «фуры» не спынiўся. Давялося iсцi ў блiжэйшую вёску, прасiць трактарыста, каб выцягнуў. I тут ужо сам Пётра закамандаваў: «Дадому!»

Цяпер ужо гiсторыя ўся.

Можна з яе пасмiхнуцца. А я дык веру. У свой час на хутары Верацеi ў Пастаўскiм раёне жыў славуты Далман. Ехалi да яго людзi з усяго Савецкага Саюза. Нават касманаўтка Церашкова ў свой час прыязджала. Што казаць, спецыяльна ля гэтага хутара быў зроблены чыгуначны прыпынак на лiнii Полацк—Вiльня. Вельмi шмат пасажыраў кожны дзень. Я таксама некалькi разоў звяртаўся да Далмана за дапамогай сваiм блiзкiм. Спачатку не верыў, але пераканаў паехаць туды мяне адзiн пастаўскi мiлiцыянер. Расказаў такую гiсторыю. Яшчэ хлапчуком ён жыў за некалькi кiламетраў ад хутара Далмана, бацькi таго, пра якога я пiшу (у iх увогуле гэты дар сямейны, сёння на хутары прымае хворых сястра). Хлапчук быў пiянерыста выхаваны, зразумела, з поўнай адмовай рэлiгii цi нейкiх там забабонаў. I вось аднойчы мацi выправiла хлапчука на хутар узяць святой далманавай вадзiцы, бо цялушка нешта прыхварэла. Жанчына вырашыла па-простаму: раз людзям дапамагае, жывёле — тым больш. Хлапчук i захацеў пажартаваць над тым, хто не ад медыцыны. I, перадаючы матчыну просьбу, сказаў, што вада патрэбна для яго сястры, якая прыхварэла. А Далман пасур’ёзнеў i кажа:

— А не тая гэта сястра, што ў хлеўчыку стогне?

Мiлiцыянер мне казаў: тэлефонаў тады не было, мацi наказвала яму аднаму, без сведкаў. Так што ёсць у Далмана нейкая сiла.

Цi дапамагала маiм блiзкiм? Лiчу, што дапамагала. Але ж лячыў Далман са словам Божым.