Надзейнасць у партнёрстве

Источник материала:

Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі звязаны з датай падпісання ў 1996 годзе Дагавора аб Садружнасці Беларусі і Расіі. Гэта быў, па сутнасці, першы рашучы крок на прасторы СНД па аднаўленні шматбаковых адносін на сістэмнай аснове з боку дзвюх дзяржаў, значэнне якіх для развіцця СССР было ключавым.

Прычыны для яго былі таксама відавочныя. Беларусь, пасля таго, як яе эканоміка была амаль цалкам знішчана фашысцкімі акупантамі, адбудоўвалася як зборачны цэх усяго Савецкага Саюза, і ў першую чаргу Расіі. Гэта цягнула за сабой два відавочныя наступствы. Па-першае, у выніку эканоміка Беларусі магла функцыянаваць на высокім узроўні толькі ва ўмовах завозу з Расіі вялізнай колькасці сыравіны і камплектных частак, неабходных для вырабу гатовай прадукцыі на вялікіх беларускіх заводах. Па-другое, збыт вырабленай прадукцыі таксама ў асноўным залежаў ад гатоўнасці прыняць гатовыя тавары расійскай эканомікай, для патрэб якой і адбудоўваліся сотні беларускіх заводаў.

Акрамя гэтага, беларускія тавары цудоўна ведалі і цанілі расійскія спажыўцы, што немалаважна для збыту, але яны былі не вядомы ў ЕС. Таму імкненне беларускага кіраўніцтва пасля прэзідэнцкіх выбараў 1994 года рэінтэграваць эканоміку з расійскай грунтавалася на разуменні структурных асаблівасцяў эканомікі Беларусі і ў выніку прывяло да хуткага эканамічнага росту. Дарэчы, 1996 год і стаў першым годам, калі замест падзення эканомікі, якое пачалося з крахам СССР, Беларусь змагла прадэманстраваць эканамічны рост.

У Расіі, у сваю чаргу, пасля доўгіх дыскусій пра тое, як ёй дапаможа Захад, і пра тое, як яна заквітнее, пазбавіўшыся ад неабходнасці "ўтрымліваць" былыя саюзныя рэспублікі, таксама выявілі відавочныя непрыемныя факты. Першы з іх складаўся ў тым, што Захад ніякім чынам не збіраўся Расіі ні ў чым карысным для яе дапамагаць, а з радасцю забіраў усё тое, што Расія пакінула без увагі. Пераключаў на сябе асноўных партнёраў Расіі, рыхтуючы частку з іх да ўступлення ў НАТА, удзельнічаў у разрабаванні расійскай эканомікі.

Другі факт заключаўся ў тым, што Расія страціла практычна цалкам уплыў на міжнароднай арэне, што было вельмі балюча для насельніцтва краіны, якое раней прывыкла, што СССР з'яўляецца адным з двух цэнтраў біпалярнага свету. Прыйшло і разуменне, што без надзейных саюзнікаў уплываць на сусветныя пытанні немагчыма.

Трэці — у тым, што з кожным годам зніжалася абараназдольнасць краіны. І больш за ўсё на тым самым заходнім кірунку, якога перасталі неабгрунтавана асцерагацца пасля краху СССР. У сувязі з гэтым адносіны з Беларуссю і Украінай сталі асабліва важнымі.

Чацвёрты факт — праблемы ў эканоміцы, нягледзячы на праведзеную шокавую прыватызацыю, не вырашаліся, а пагаршаліся, і абяцаны заходнімі дарадчыкамі швейцарскі ўзровень жыцця ў выніку рэформаў усё больш выглядаў адкрытым здзекам. Сыравінны сектар эканомікі дэградаваў з-за хаосу ў выніку перадзелу ўласнасці і нежадання новых уласнікаў інвеставаць у часта незаконна атрыманыя актывы. Несыравінны сектар прыходзіў у запусценне ад таго, што, парваўшы ранейшыя сувязі з саюзнымі рэспублікамі, Расія пазбавіла многія прадпрыемствы як магчымасці пастаўляць камплектуючыя, так і ранейшых рынкаў збыту. Асабліва пацярпелі ў выніку навукаёмістыя вытворчасці, паколькі вялізная колькасць навуковых цэнтраў і навукоўцаў засталася за межамі Расіі. Усведамленне рэальнага становішча спраў прывяло да адмовы ад ранейшай манеры разважаць пра магчымасць Расіі развівацца цалкам самастойна. І пачалася рэалізацыя інтэграцыйных праектаў.

У сувязі з гэтым Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі з'яўляецца сапраўды важнай падзеяй у жыцці абодвух народаў. Беларусь змагла забяспечыць сябе неабходнымі прыроднымі рэсурсамі па прымальных цэнах, вярнуць для сваіх тавараў расійскі рынак збыту, часткова аднавіць ланцужкі вытворчай інтэграцыі і пачаць маштабнае аднаўленне сваёй эканомікі.

Расія вярнула сабе сапраўды надзейнага саюзніка для павелічэння ўплыву на міжнароднай арэне, выратавала ад краху сотні ўласных вытворчасцяў, якія пастаўлялі камплектныя часткі для прадпрыемстваў у Беларусі або гатовую прадукцыю на беларускі рынак. Таваразварот дзвюх краін дасягнуў у 2012 годзе грандыёзнай лічбы ў 44 мільярды долараў, і хутка будзе штурмаваць мяжу ў 50 мільярдаў.

Абедзве краіны істотна палепшылі сваю абараназдольнасць (асабліва ў сувязі з умовамі падпісанага 8 снежня 1999 г. у Маскве Дагавора аб стварэнні Саюзнай дзяржавы). Дасягнуты сур'ёзныя поспехі ў ахове межаў і барацьбе са злачыннасцю.

Несумненныя і маштабныя выйгрышы абодвух бакоў у гуманітарным плане — грамадзяне дзвюх дзяржаў з кожным годам атрымліваюць усё больш падстаў адчуваць сябе ўтульна на тэрыторыі абедзвюх краін. Усё больш беларусаў прыязджае працаваць або вучыцца ў Расію, гэта таксама датычыцца і расіян у Беларусі. Беларуска-расійская інтэграцыя ў сувязі з відавочнымі поспехамі выглядае ўзорам і для еўразійскай інтэграцыі, якая рэалізуецца зараз.

Сяргей КІЗІМА,

загадчык кафедры міжнародных адносін

Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь,

доктар палітычных навук.